Lomber Disk Hernisi (Bel Fıtığı) Risk Faktörleri
Lomber disk hernisi, hem genetik yatkınlık hem de yaşam tarzıyla ilgili faktörler de dahil olmak üzere çok sayıda faktörün kombinasyonu nedeniyle ortaya çıkabilir. Lomber disk herniasyonunun gelişimi ile ilişkili bazı yaygın risk faktörleri şunlardır:
- Yaş:
– Disk dejenerasyonu ve zayıflaması doğal olarak yaşla birlikte ortaya çıkar ve yaşlı yetişkinleri daha duyarlı hale getirir.
– Lomber disk hernisi vakalarının çoğu 30 ila 50 yaşları arasında ortaya çıkar.
- Genetik:
– Aile öyküsü disk dejenerasyonu ve fıtık gelişiminde rol oynar.
– Bazı bireyler, disklerinndejenerasyona ve yaralanmaya daha yatkın hale getiren kalıtsal özelliklere sahip olabilir.
- Mesleki Faktörler:
– Ağır kaldırma, tekrarlayan eğilme, bükülme veya uzun süre oturmayı içeren işler riski artırabilir.
– İnşaat işçileri, hemşireler, depo çalışanları ve fiziksel olarak zorlu mesleklerde çalışanlar bel fıtığı gelişimi daha fazla olmaktadır.
- Obezite:
– Aşırı vücut ağırlığı, omurga ve diskler üzerinde ilave baskı oluşturarak dejenerasyon ve fıtıklaşma riskini artırır.
- Sigara içmek:
– Sigara içmek omurilik disklerine giden kan akışını azaltır, besin ve oksijen alma yeteneklerini olumsuz etkiler.
– Sigara içenlerde, içmeyenlere göre disk dejenerasyonu ve fıtıklaşma riski daha yüksektir.
- Kötü Duruş:
– Kambur durmak veya omurganın yanlış hizalanmasına neden olacak postürlerde durmak diskler üzerindeki baskıyı artırabilir.
– Zamanla, kötü duruş disk dejenerasyonuna ve fıtıklaşmaya katkıda bulunabilir.
- Yanlış Kaldırma Tekniği:
-Ağır nesneleri bacaklarınız yerine sırt kaslarınızı kullanarak kaldırmak, diskleri zorlayabilir ve fıtıklaşmaya yol açabilir. Kaldırma sırasında bükülme aynı zamanda disklerin yaralanma riskini de artırabilir.
- Hareketsiz Yaşam Tarzı:
– Düzenli egzersiz ve fiziksel aktivite eksikliği omurgayı destekleyen kasları zayıflatabilir. Zayıf kaslar disklere daha az stabilite ve koruma sağlar.
- Travma veya Yaralanma:
– Omurgaya gelen ani, kuvvetli darbeler veya yaralanmalar disklerin fıtıklaşmasına neden olabilir.
– Araba kazaları, düşmeler, spor yaralanmaları ve diğer travmatik olaylar fıtıklaşmaya neden olabilir.
- Tekrarlayan Hareketler:
– Eğilme, bükülme veya kaldırma gibi tekrarlayan aktiviteler diskleri giderek aşındırabilir ve fıtıklaşma riskini artırabilir.
– Örnekler arasında işyerinde tekrarlayan ağırlık kaldırma, belirli spor hareketleri veya kötü egzersiz teknikleri yer alır.
- Cinsiyet:
– Erkeklerde lomber disk hernisi riski kadınlara göre daha yüksektir.
– Ancak menopozdan sonra riskin ortadan kalkması, hormonal faktörlerin rol oynayabileceğini düşündürmektedir.
- Omurga Anormallikleri:
– Omurgadaki skolyoz (omurganın eğriliği) veya spondilolistezis (omurganın kayması) gibi yapısal anormallikler bireyleri disk herniasyonuna yatkın hale getirebilir.
- Dejeneratif Disk Hastalığı:
– Disklerde önceden var olan dejeneratif değişiklikler, örneğin disk çıkıntıları veya halka şeklindeki yırtıklar, fıtıklaşma riskini artırabilir.
– Bu değişiklikler diskin yapısını zayıflatır ve yırtılmaya karşı daha duyarlı hale getirir.
- Kötü Beslenme:
– Kalsiyum, D vitamini ve magnezyum gibi omurga sağlığı için gerekli olan besin maddelerinin yetersiz alımı disk dejenerasyonuna katkıda bulunabilir.
- Stres ve Ruh Sağlığı:
– Kronik stres ve bazı zihinsel sağlık sorunları, kas gerginliğine ve kötü duruşa yol açarak bel fıtığı riskini artırabilir.
– Stres ayrıca vücudun hasarlı dokuları iyileştirme ve onarma yeteneğini de etkileyebilir.
- İnflamatuar Durumlar:
– Omurgada iltihaba neden olan romatoid artrit veya ankilozan spondilit gibi durumlar disk dejenerasyonunu hızlandırabilir.
- Yaralanma Sonrası Hareketsizlik:
– Sırt yaralanmasından sonra uygun rehabilitasyon ve aktivitenin yapılmaması, kasların zayıflamasına ve disk herniasyonuna karşı hassasiyetin artmasına neden olabilir.
- Etnik köken:
– Bazı çalışmalar, nedenleri tam olarak açık olmasa da, belirli etnik grupların disk herniasyonuna daha yüksek yatkınlığa sahip olabileceğini öne sürüyor.
- Mesleki Titreşim:
– Ağır araç veya makine kullanmak gibi tüm vücut titreşimine uzun süre maruz kalmak bel fıtığı riskini artırabilir.
Bu risk faktörlerini anlamak, bireylerin lomber disk hernisi gelişme olasılığını azaltmak için önleyici tedbirler almasına yardımcı olabilir. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, iyi bir duruş sergilemek, düzenli egzersiz yapmak ve sırtı zorlayan aktivitelerden kaçınmak, omurga sağlığına katkıda bulunabilir ve bel fıtığı riskini azaltabilir. Risk faktörleriniz veya semptomlarınız hakkında endişeleriniz varsa kişiselleştirilmiş tavsiye ve rehberlik için bir Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı veya Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanına danışın.
Yazan: Doç.Dr.Yahya Güvenç
