Lomber Disk Hernisi Nasıl Oluşur?
Lomber disk hernisi, eklemin merkezinde bulunan çekirdek kısmının , diskin sert dış tabakasındaki bir yırtık veya zayıflamış alandanomurilik kanalı içeri girmesiyle meydana gelir. Bu süreci anlamak için omurganın anatomisi hakkında biraz bilgi sahibi olmak faydalı olacaktır.
Omurga ve Omurgalararası Disklerin Anatomisi:
- Omurlar: Omurga, omur adı verilen bir dizi kemikten oluşur. Bu kemikler üst üste dizilerek vücuda destek sağlar.
- Omurlararası Diskler: Her bir omur çifti arasında omurlararası diskler bulunur. Bu diskler amortisör görevi görür ve omurlar arasında yastıklama sağlar.
– Dış Katman (Annulus Fibrosus): Diskin dış katmanına annulus fibrosus denir. Sert, lifli dokudan yapılmıştır ve daha yumuşak olan iç çekirdeği kaplar.
– İç Çekirdek (Nucleus Pulposus): Diskin iç çekirdeğine nükleus pulposus denir. Esneklik sağlayan ve şoku absorbe etmeye yardımcı olan jel benzeri bir maddedir.
Lomber Disk Hernisi Süreci:
- Dejenerasyon:
– Lomber disk hernisi sıklıkla disk dejenerasyonu ile başlar. Bu, yaşlanmayla birlikte ortaya çıkan, disklerin su içeriğini kaybettiği, daha az esnek hale geldiği ve küçük yırtıkların oluşabileceği doğal bir süreçtir.
- Zayıflamış Diskler:
– Diskler zayıfladıkça yaralanma ve hasara karşı daha duyarlı hale gelirler. Tekrarlayan stres, kötü duruş, ağır nesnelerin kaldırılması veya ani bükülme hareketleri bu sürece katkıda bulunabilir.
- Halka Şeklinde Yırtılma:
– Zayıflamış bir diskin sert dış tabakasında (annulus fibrosus) küçük yırtıklar gelişebilir. Bu yırtıklar ağrılı olabilir ve diskin daha da zayıflamasına neden olabilir.
- Fıtıklaşma:
– Zayıflamış bir diske yeterli basınç uygulandığında, iç çekirdek (nükleus pulposus) dış tabakadaki yırtık içerisinden şişebilir veya fıtıklaşabilir.
– Fıtıklaşmış disk malzemesi yakındaki omurilik sinirlerine baskı yaparak ağrıya, iltihaplanmaya ve diğer semptomlara neden olabilir.
– Fıtıklaşma aynı zamanda omurilik sinir kökleri veya omuriliğin kendisi gibi çevredeki yapıların tahriş olmasına da yol açabilir.
Lomber Disk Fıtığı için Risk Faktörleri:
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörler lomber disk hernisi gelişme riskini artırabilir:
– Yaş: İnsanlar yaşlandıkça disk dejenerasyonu ve zayıflaması daha sık görülür.
– Genetik: Bazı kişilerin disk sorunlarına genetik yatkınlığı olabilir.
– Mesleki Faktörler: Ağır kaldırma, bükme, bükme veya tekrarlayan faaliyetler içeren işler riski artırabilir.
– Obezite: Aşırı kilo omurgaya daha fazla baskı uygulayabilir.
– Sigara içmek: Sigara içmek disklere giden kan akışını bozarak dejenerasyona neden olabilir.
Lomber Disk Herniasyonunun Belirtileri:
– Bel ağrısı: Disk herniasyonunun hangi taraftaki sinire baskı yaptığına bağlı olarak sıklıkla tek tarafta görülür.
– Bacak ağrısı (siyatik): Kalçaya ve bacağa yayılan ağrı, uyuşukluk, karıncalanma veya güçsüzlük. Bu, etkilenen sinirin yolunu takip eder.
– Uyuşma veya karıncalanma: Kalçada, bacakta veya ayakta.
– Kas zayıflığı: Özellikle bacakta veya ayakta, yürümeyi veya ayağı hareket ettirmeyi zorlaştırabilir.
Teşhis ve tedavi:
Bir kişi lomber disk hernisi belirtileri yaşıyorsa, doktor genellikle fizik muayene yapacak, tıbbi geçmişi gözden geçirecek ve tanıyı doğrulamak için MRI veya CT taraması gibi görüntüleme testleri isteyebilir.
Tedavi seçenekleri dinlenme, fizik tedavi ve ilaç tedavisi gibi konservatif önlemlerden daha ciddi vakalarda cerrahi müdahalelere kadar uzanır. Tedavi seçimi semptomların şiddetine, günlük yaşam üzerindeki etkisine ve bireyin genel sağlığına bağlıdır.
Hızlı tanı ve uygun tedavi sıklıkla lomber disk hernisi olan bireylerin semptomlarında ve yaşam kalitesinde önemli iyileşmelere yol açabilir.
Hazırlayan: Doç.Dr. Yahya Güvenç
